Marx ve Engels’in kaleme aldığı Ortaklaşacı Bildirge (Komünist Manifesto) şu sözlerle açılıyordu: “Avrupa’ya bir hayalet tebelleş olmuştur: ortaklaşacılık hayaleti.” Bildirge’nin kaleme alındığı koşullarda, gerçekliğe uygun bir saptamaydı bu.
Ama bu “hayalet”ten çok daha önce; despotik, tekilerkci Avrupa’ya “başka bir hayalet” tebelleş olmuş ve onu fazlasıyla ürkütmüş bulunuyordu: Jakobenciliğin hayaleti. Ardılına benzeş bir yolda, o da Avrupa’nın bütün geriletici güçleri; yani tekilerkler, ...